wanneer een gesprek niet meer mogelijk is door uitval van spraak – bijvoorbeeld bij mensen met een hersentumor of een beroerte – of het praten wordt te vermoeiend in de stervensfase, is communicatie nog steeds mogelijk. om op een andere manier aan te sluiten bij je zieke of stervende naaste, is het soms nodig om een ‘spreek’woordelijke knop om te zetten. het gehoororgaan blijkt het langst intact te blijven.
het vergt oefening om te spreken terwijl je geen spraak terug kunt verwachten. toch is zeggen wat je doet, je gevoel uiten of alleen maar de dag en tijd vertellen of een fijne herinnering ophalen, vaak heel waardevol voor iemand die steeds meer naar binnen keert en minder interesse toont in de buitenwereld. deze wordt alsmaar kleiner en prikkels zijn minder of niet meer te verwerken.
het wegvallen van spreek-contact is voor veel mensen moeilijk en verdrietig. wat kun je als de ander niet meer reageert? aanraking kan een volgend communicatiemiddel zijn. wel of niet aanraken is afhankelijk van wat we gewend zijn. mocht jij of de ander een drempel voelen, is het soms de moeite waard om die eens over te stappen.
fysieke warmte van jouw hand op de hand van je dierbare, een zachte streling over het haar of de wang. een hand- of voetmassage als iemand dat nog aankan, het kan net het verschil uitmaken hoe iemand zijn of haar stervensproces en het verlies van alle contact ervaart. handen zijn magisch… ze geven warmte en geborgenheid af, zélfs als je niet aanraakt maar enkel je hand een paar centimeters van het hart, het voorhoofd of de buik houdt. dit kan al voor enorme ontspanning zorgen, bijvoorbeeld als mensen te gevoelig zijn (geworden) voor daadwerkelijke aanraking.
of houd alleen iemands voet zachtjes vast. omhul dit lichaamsdeel met je warmte. deze voeten hebben het lichaam een leven lang gedragen! jouw omhulling geeft zoveel liefde, vaak zelfs tot ontroering en dankbaarheid bij de ander. als dat geen communicatie is, dan weet ik het niet meer!
aanwezigheid. nabijheid. lieve woorden of in liefdevolle stilte bij de ander zitten. stilte ervaren bij een sterfbed kan onwennig zijn. de habituele neiging tot iets moeten doen is sterk en de drang voor afleiding of ongeduld voelen is normaal. het niets doen en present zijn, wordt dan als kunst verheven. zo wordt waken een diepgaande manier van communicatie op subtiel en etherisch niveau. van mens tot mens. van het hier en nu tot een volgende reis aanvangt.